Prawidłowo dobrana soczewka kontaktowa nie tylko koryguje wadę wzroku, ale także powinna układać się na oku w sposób zapewniający komfort oraz prawidłową wymianę filmu łzowego. Aby było to możliwe, specjalista przy doborze soczewek musi uwzględnić kilka kluczowych parametrów. Miękkie soczewki opisuje się m.in. poprzez krzywiznę bazową (BC, base curve), średnicę całkowitą (DIA, diameter), moc optyczną oraz materiał, z którego zostały wykonane. W tym artykule skupimy się na średnicy całkowitej, czyli parametrze, który w dużej mierze decyduje o tym, czy soczewka w pełni pokryje rogówkę, będzie stabilna na oku i zapewni komfortowe widzenie przez cały dzień.
- Średnica soczewki decyduje o tym, czy soczewka w pełni pokryje rogówkę, będzie stabilna na oku i zapewni komfort noszenia.
- Zbyt mała lub zbyt duża średnica może powodować dyskomfort, niestabilne widzenie oraz podrażnienia.
- Dobór średnicy, podobnie jak innych parametrów (BC, materiał, konstrukcja), zawsze powinien być przeprowadzony przez specjalistę.
Spis treści:
- Dlaczego średnica soczewki jest ważna?
- Jak wygląda dobór średnicy w praktyce?
- Jak rozpoznać źle dobraną średnicę?
- Jak rozpoznać prawidłowo dobraną średnicę?
- Wskazówki dla pacjentów
Dlaczego średnica soczewki jest ważna?
Średnica soczewki kontaktowej (DIA, diameter) to parametr określający całkowitą szerokość soczewki w milimetrach (mm), mierzony od jednej krawędzi do drugiej. Ma on ogromne znaczenie dla dopasowania soczewki, ponieważ wpływa na to, czy soczewka:
- prawidłowo pokrywa rogówkę,
- stabilnie układa się na oku,
- zapewnia komfort noszenia.
Źle dobrana średnica może prowadzić do dyskomfortu, niestabilnego widzenia czy podrażnień rogówki i spojówki. Miękkie soczewki kontaktowe najczęściej mają średnicę od 14,0 do 14,5 mm, co pozwala na pełne pokrycie rogówki.
Poniżej przedstawiamy przykładowe soczewki kontaktowe w zależności od wartości średnicy soczewki:
Jak wygląda dobór średnicy w praktyce?
Pomiar średnicy poziomej widocznej tęczówki (HVID, horizontal visible iris diameter) jest przydatną wskazówką przy doborze soczewki przez specjalistę. Pozwala ocenić, czy potrzebna będzie większa czy mniejsza średnica. Trzeba jednak pamiętać, że jest to tylko wartość orientacyjna, ponieważ rzeczywista średnica rogówki jest średnio o około 1,5 mm większa niż HVID. Pomiar HVID można wykonać z dokładnością do 0,5 mm za pomocą linijki PD (pupillary distance) lub dokładniej przy użyciu podziałki w lampie szczelinowej.
Średnica soczewki powinna być dobrana tak, aby całkowicie pokrywała rogówkę i zachodziła na spojówkę, nie powodując nadmiernego ucisku na spojówkę ani rąbek rogówki, a jednocześnie zapewniała odpowiednią ruchomość umożliwiającą wymianę łez. W przypadku soczewek miękkich niewielkie różnice w średnicy (ok. 0,2-0,3 mm) mogą wpływać na dopasowanie tylko w ograniczonym stopniu.
Jak rozpoznać źle dobraną średnicę?
Zbyt luźne dopasowanie
Luźno dopasowane soczewki mogą powodować uczucie dyskomfortu oraz zmienne widzenie. Pacjenci często skarżą się, że soczewka zsuwa się z rogówki, zwłaszcza podczas mrugania. Przy ocenie dopasowania warto najpierw upewnić się, czy soczewka nie została odwrócona na lewą stronę, to częsty powód zbyt luźnego ułożenia. Jeśli problem utrzymuje się, można rozważyć zmianę na soczewkę o bardziej stromej krzywiźnie bazowej. W przypadku bardzo cienkich soczewek sama zmiana BC nie zawsze daje oczekiwany efekt, wówczas lepszym rozwiązaniem może być wybór modelu o konstrukcji sprzyjającej ciaśniejszemu dopasowaniu.
Zbyt ciasne dopasowanie
Soczewki zbyt ciasno przylegające do rogówki początkowo bywają dla pacjenta komfortowe, ponieważ nie przesuwają się i dają stabilne widzenie. Jednak z czasem mogą powodować:
- narastający dyskomfort lub ból,
- zaczerwienienie oczu,
- uwidocznienie się naczyń krwionośnych na przedniej powierzchni oka.
Ciasne dopasowanie ogranicza prawidłową wymianę łez pod soczewką, co może prowadzić do niedotlenienia rogówki i podrażnień.
Jak rozpoznać prawidłowo dobraną średnicę?
Dobrze dobrana średnica soczewki sprawia, że soczewka w całości pokrywa rogówkę i lekko zachodzi na spojówkę, ale nie powoduje ucisku ani podrażnień. Przy każdym mrugnięciu soczewka przesuwa się w minimalnym stopniu, co umożliwia prawidłową wymianę filmu łzowego i usuwanie zanieczyszczeń. Krawędź soczewki układa się gładko, bez odstających fragmentów czy ucisku na rąbek rogówki. Pacjent odczuwa stabilny komfort, a widzenie pozostaje ostre i wyraźne we wszystkich kierunkach spojrzenia.
Wskazówki dla pacjentów
- Średnica soczewek, podobnie jak krzywizna, zawsze powinna być dobierana przez specjalistę.
- Nie należy kupować soczewek tylko na podstawie mocy, różne marki mogą mieć inne wartości średnicy i krzywizny.
- Jeśli podczas noszenia soczewek występuje przesuwanie się soczewki, dyskomfort, uczucie suchości lub zaczerwienienie oczu, konieczna jest wizyta kontrolna.
Podsumowanie
Średnica całkowita (DIA) to parametr, który decyduje o tym, czy soczewka w pełni pokrywa rogówkę i stabilnie leży na oku. Zbyt mała lub zbyt duża średnica może powodować dyskomfort i problemy z widzeniem. Dlatego jej dobór zawsze powinien być przeprowadzony przez specjalistę, który uwzględni wszystkie parametry soczewki oraz indywidualne cechy oka pacjenta.
Dowiedz się więcej o parametrach wpływających na prawidłowe dopasowanie soczewki kontaktowej z innych artykułów w Poradniku KODANO:
- Co oznacza krzywizna w soczewkach kontaktowych?
- Addycja w soczewkach kontaktowych
- Czym jest przepuszczalność tlenu w soczewkach kontaktowych i dlaczego jest ważna?
- Parametry soczewek kontaktowych
- Wszystkie artykuły o parametrach soczewek kontaktowych
Opracowanie:
Artykuł powstał w oparciu o publikacje naukowe i stanowi integralną część Poradnika Optometrysty. Zapoznaj się z artykułami zgromadzonymi w poradniku, aby dowiedzieć się więcej o soczewkach kontaktowych, okularach i zagadnieniach związanych z narządem wzroku. W razie wątpliwości skontaktuj się z naszym zespołem optometrystów lub poradź się swojego okulisty. Zagadnienia prezentowane w artykule, szczególnie w przypadku problemów ze wzrokiem, należy skonsultować ze specjalistą.
Realizacja - Zespół optometrystów pod redakcją mgr Aleksandry Gorczycy (Optometrysta KODANO Optyk, profil naukowy https://www.researchgate.net/profile/Aleksandra-Gorczyca-4)
źródła informacji:
- [1] Efron N. Kontaktologia Tom I. Edra Urban & Partner, 2021
- [2] Gasson, A., and J. A. Morris. Soczewki kontaktowe. Praktyczny przewodnik właściwego dopasowywania. Edited by R. Ścibior, Edra Urban & Partner, 2013.
- [3] Grosvenor T. Optometria. Wydawnictwo Elesevier Urban & Partner. Wrocław 2011
- [4] Veys J. Meyler J. Davies I. Przewodnik. Praktyczne zasady doboru soczewek kontaktowych. The Vision Care Institute.
