Komfort to pojęcie często używane przez użytkowników soczewek kontaktowych. Soczewki zamiast okularów dodają pewności siebie, zapewniają wygodę, czy perspektywiczne widzenie. Jednak warto mieć na uwadze to, że mimo wielu zalet mogą powodować podrażnienia oka lub wywołać poważne powikłania.
- Soczewka kontaktowa to ciało obce, wykonane najczęściej z materiału silikonowo-hydrożelowego lub hydrożelu. Umieszczone bezpośrednio na oko o odpowiednich parametrach zapewnia stabilne i ostre widzenie.
- Przed decyzją o aplikacji soczewek warto rozważyć wszystkie wskazania oraz przeciwwskazania.
- Powikłaniem po soczewkach kontaktowych może być zapalenie spojówek, przekrwienie, czy suchość oczu.
Spis treści:
- Budowa oka - czy ma znaczenie przy dopasowaniu soczewek?
- Wskazania i przeciwwskazania - kto może nosić soczewki, a kto powinien ich unikać?
- Negatywne konsekwencje stosowania soczewek kontaktowych
- Dobór soczewek kontaktowych w pięciu krokach
Budowa oka - czy ma znaczenie przy dopasowaniu soczewek?
Ludzkie oko to fascynujący narząd. Wyróżnić w nim można trzy warstwy: zewnętrzną, środkową i wewnętrzną. Podczas dopasowania soczewek kontaktowych największą rolę odgrywa warstwa zewnętrzna, a dokładniej rogówka.
Rogówka to wypukła warstwa, która bierze udział w procesie skupiania światła, jak i stanowi barierę chroniącą oko przed czynnikami zewnętrznymi. Jest mocno unerwiona, w związku z tym wykazuje dużą wrażliwość na bodźce. Podczas aplikacji soczewek kontaktowych istotne są następujące parametry:
- PWR - moc soczewki informująca o dokładnej wadzie refrakcji;
- BC - promień krzywizny bazowej, który jest związany z kształtem przedniej powierzchni rogówki. Najczęściej wynosi około 8 mm;
- DIA - średnica soczewki kontaktowej, czyli inaczej jej wielkość, która pokrywa rogówkę oka.
Więcej informacji na temat budowy oka zawartych jest w artykule: Budowa oka ludzkiego, a obszerniejszy opis parametrów soczewek znajduje się w artykule o Parametrach soczewek kontaktowych.
Wskazania i przeciwwskazania - kto może nosić soczewki, a kto powinien ich unikać?
Soczewki kontaktowe stają się coraz bardziej popularną formą korekcji wzroku. Jednak należy mieć na uwadze, że nie każdy powód do zaprzestania noszenia okularów, może być dobry. Aplikacja soczewek jest zalecana pacjentom o wysokiej różnowzroczności, wówczas soczewki sprawiają, że pacjent nie ma poczucia zaburzenia w wielkości obrazów. Do wskazań należy również afakia, nieregularna powierzchnia rogówki, wysoka krótkowzroczność, soczewka jako opatrunek, czy soczewka terapeutyczna.
Aspekty psychologiczne tzn. obniżenie poczucia własnej wartości w okularach, czy nieakceptowanie swojego wyglądu w oprawach również jest wskazaniem do noszenia soczewek. Podobnie jak aktywność fizyczna, gdzie soczewki w odróżnieniu do okularów nie spadają, dają poczucie bezpieczeństwa oraz szerokie pole widzenia.
Pomimo wielu wskazań jakie można wypunktować istnieją też przeciwwskazania m.in. niska wada wzroku, użytkowanie okularów jedynie do bliży, czy też potrzeba korygowania wzroku przy pomocy szkieł pryzmatycznych. Warto pamiętać, że np. piloci, czy strażacy nie mogą użytkować soczewek kontaktowych z uwagi na prawne ograniczenia. Alergie, zapalenie spojówek, katar sienny, schorzenia zatok, niska objętość łez, czy też erozje rogówki to przykłady kolejnych przeciwwskazań. Ważne jest samopoczucie pacjenta i jego motywacja. Z pewnością barierą będzie nietolerowanie dyskomfortu, niemożność samodzielnego założenia i zdjęcia soczewek kontaktowych, czy też strach przed dotknięciem oka. Nie zaleca się ich również osobom pracującym w bardzo zakurzonym lub zadymionym otoczeniu. Każdą aplikację soczewek kontaktowych należy przeprowadzić pod okiem okulisty lub optometrysty.
Negatywne konsekwencje stosowania soczewek kontaktowych
Soczewki kontaktowe są wyrobem medycznym, dlatego producenci zwracają uwagę na to, jak należy je bezpiecznie użytkować. Powikłania mogą wystąpić zarówno z winy samego użytkownika, jak i czynników zewnętrznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na higienę osobistą - mycie rąk, zakładanie i zdejmowanie soczewek w czystym otoczeniu, noszenie ich zgodnie z zaleceniem. Niekiedy źle dobrany płyn do pielęgnacji może podrażnić oko, czy mikroorganizmy i bakterie.
Najczęstsze powikłania to:
- przekrwienie spojówki - to pierwsze zauważalne zmiany, jakie można zaobserwować w oku. Charakteryzują się zmianą wyglądu, a dokładniej mocnym zaczerwienieniem;
- brodawkowate zapalenie spojówki - pacjent odczuwa świąd oraz zaczynają pojawiać się pasma śluzu. Związane jest to z mechanicznym oddziaływaniem soczewki na oko. Pod powieką górną zaczynają tworzyć się brodawki, które powiększając się wywołują wspomniane objawy;
- nowotwórstwo naczyniowe - wywołane przez obrzęk, który powoduje tworzenie się naczyń krwionośnych wrastających w rogówkę;
- zapalenie spojówki - może być wywołane wirusami lub bakteriami, a dokładny opis można znaleźć w artykule o Zespole czerwonego oka;
- centralne przymglenie rogówki - najczęściej objawia się poprzez zaburzenia ostrego widzenia. Charakterystyczny jest tzw. efekt halo, czyli poświata w kształcie koła;
Pozostałe możliwe powikłania to:
- nacieki rogówkowe;
- dysfunkcja gruczołów Meiboma;
- przekrwienie rąbka rogówki;
- niedotlenienie rogówki;
- polimegatyzm;
- polimorfizm;
- zmniejszona wrażliwość rogówki;
- wakuole i mikrocysty.
Dobór soczewek kontaktowych w pięciu krokach
Każdy produkt optyczny powinien być dobrany przez specjalistów: optyka, optometrystę, ortoptystę czy okulistę. Jak powinna wyglądać wzorcowa wizyta podczas dopasowania soczewek? Dopasowanie soczewek w 5 krokach obejmuje następujące procecy:
- Podstawa to wywiad z pacjentem. Poznanie potrzeb optycznych, środowiska pracy, hobby, czyli ogólnie wymagań wzrokowych oraz medycznych aspektów.
- Badanie refrakcji, które pozwala na ustalenie określonej korekcji wzroku zarówno do dali, jak i do bliży.
- Badanie w lampie szczelinowej w celu sprawdzenia stanu oka (rogówki, spojówki), powiek i ich brzegów oraz filmu łzowego.
- Dobór soczewek wraz z instruktażem i zaleceniami. Wybranie typu soczewek wraz z nauką zakładania i zdejmowania, instruktaż czyszczenia soczewek, gdy został wybrany produkt miesięczny. Wstępna ocena soczewek wraz z wyznaczeniem kolejnych wizyt.
- Badanie kontrolne, które umożliwi ocenę parametrów soczewek, ostrość wzroku, wygodę oraz stan oka po kilku dniach/tygodniach od pierwszego dopasowania.
Dowiedz się więcej o aplikowaniu soczewek kontaktowych z innych artykułów w Poradniku KODANO:
- Soczewka utknęła w oku? Jak ją wyciągnąć?
- Czy soczewka kontaktowa może utknąć w oku?
- Jak założyć soczewki kontaktowe pierwszy raz?
- Jak zdejmować soczewki kontaktowe?
- Jak prawidłowo zakładać oraz zdejmować soczewki kontaktowe?
- Jak sprawdzić czy soczewka jest na dobrej stronie?
Opracowanie:
Artykuł powstał w oparciu o publikacje naukowe i stanowi integralną część Poradnika Optometrysty. Zapoznaj się z artykułami zgromadzonymi w poradniku, aby dowiedzieć się więcej o soczewkach kontaktowych, okularach i zagadnieniach związanych z narządem wzroku. W razie wątpliwości skontaktuj się z naszym zespołem optometrystów lub poradź się swojego okulisty. Zagadnienia prezentowane w artykule, szczególnie w przypadku problemów ze wzrokiem, należy skonsultować ze specjalistą.
Realizacja - Zespół optometrystów pod redakcją mgr Oliwii Bugajczyk (Konsultant ds. optyki okularowej i optometrii KODANO Optyk)
źródła informacji:
- [1] Standard badania optometrycznego PTOO
- [2] Skala Efrona (Efron Grading Scales for Contact Lens Complications)
- [3] Veys J. Meyler J. Davies I. Przewodnik. Praktyczne zasady doboru soczewek kontaktowych, The Vision Care Institute
- [4] Figura P., Tokarzewski T. Soczewki kontaktowe w praktyce, Ophtha therapy
