Od czego zależy kolor oczu? 5 najważniejszych informacji o Twoich tęczówkach

Według niektórych klasyfikacji istnieje nawet osiemdziesiąt unikalnych kolorów oczu! Od czego zależy kolor oczu? Przede wszystkim od ilości melaniny w tęczówce – tego samego pigmentu, który odpowiada za odcień skóry i włosów.

   

Spis treści:

1. Tęczówka – jak jest zbudowana i jaką pełni funkcję?
2. Co wpływa na kolor oczu?
3. Dziedziczenie koloru oczu – jak przebiega?
4. Melanina a kolor oczu
   • Brązowe oczy a melanina
   • Niebieskie oczy a melanina
   • Zielone oczy a melanina
   • Piwne oczy a melanina
5. Kolor oczu a osobowość
6. Kolor oczu a predyspozycje do pewnych chorób
7. Kolor oczu u Polaków
8. Kiedy dziecku zmienia się kolor oczu?
9. Zmiana koloru oczu – czy jest możliwa?
10. Ciekawostki na temat tęczówek
11. Podsumowanie

 

Tęczówka – jak jest zbudowana i jaką pełni funkcję?

Kiedy myślimy o kolorze oczu, najczęściej mamy na myśli tylko jeden z elementów skomplikowanej struktury oka – tęczówkę. W niej zawarty jest pigment, który determinuje barwę oczu. Tęczówka jest okrągłą strukturą umiejscowioną między komorą przednią, a tylną. W jej centralnej części znajduje się źrenica. Tęczówka połączona jest z ciałem rzęskowym, twardówką oraz rogówką. W budowie wewnętrznej dzieli się jeszcze na 5 warstw. Patrząc na tęczówkę można zaobserwować jej kołnierzyk, bruzdy, doliny oraz znamiona. Tęczówka odpowiada za regulację średnicy źrenicy, dzięki temu kontrolowane jest natężenie światła wpadającego do oka. Przy intensywnym oświetleniu źrenica zwęża się, a przy słabym poszerza się.

Co wpływa na kolor oczu?

Bezpośredni wpływ na kolor oczu odgrywa barwnik jakim jest melanina. Im więcej melaniny w tęczówce, tym oczy są ciemniejsze (brązowe), a gdy zawartość barwnika jest mała kolor oczu jest niebieski. Tęczówka przybierze barwę czerwoną w sytuacji kiedy nie ma barwnika. Dodatkowo uwarunkowania genetyczne także mają wpływ na kolor oczu.

Dziedziczenie koloru oczu – jak przebiega?

Ostateczny kolor oczu u dziecka zależy od tego, jak połączą się geny w procesie dziedziczenia. Za kolor oczu odpowiadają trzy różne pary genów: EYCL1, EYCL2 oraz EYCL3. Geny odpowiadają za barwę brązową, zieloną oraz niebieską. Każdy gen składa się z dwóch alleli, które następnie łączą się z drugim kompletem alleli. Kolor oczu brązowy jest cechą dominującą w procesie dziedziczenia, natomiast kolor niebieski jest cechą recesywną.

Co to oznacza w praktyce? Jeśli rodzice mający brązowe oczy przekażą dziecku parę niebieskich alleli, dziecko urodzi się z niebieskimi oczami. Wystarczy jednak, że mama lub tata przekaże jeden allel zielony lub brązowy, a taki właśnie kolor oczu będzie miało dziecko. Niezależnie od trzech pozostałych alleli. Taka jest moc genów dominujących.

Melanina a kolor oczu!

Brązowy, niebieski, zielony i piwny to cztery główne kolory oczu. Warto wiedzieć, że skala prof. Michalskiego – najbardziej szczegółowa klasyfikacja kolorów oczu – uwzględnia o wiele więcej, bo aż 80 różnych barw.

Brązowe oczy a melanina

 

Oczy brązowe ma większość ludzi na świecie. Kolor ten jest wynikiem wysokiego stężenia melaniny w tęczówce, które sprawia, że więcej światła jest przez tęczówkę pochłaniane niż odbijane. Z tego powodu brązowe oczy uznaje się za naturalnie najlepiej chronione przed słońcem. Tak samo, jak skóra o ciemnej karnacji najlepiej znosi długą ekspozycję na promienie słoneczne.

 

Zmień kolor oczu na brązowy z soczewkami Air Optix® Colors

 

Niebieskie oczy a melanina

 

Badacze wskazują, że niebieska barwa oczu pojawiła się około 6-10 tys. lat temu. Wtedy doszło do wyłączenia zdolności jednego genu do produkcji melaniny w takiej ilości, jaka mogłaby zabarwić tęczówki na brązowo. Obecnie niebieskie oczy ma 8-10% społeczeństwa. W przypadku niebieskich oczu mamy do czynienia z niskim stężeniem tego pigmentu. Mniej melaniny to więcej światła odbijającego się z powrotem – do długości fal w spektrum koloru niebieskiego. Z tego powodu postrzegamy takie oczy właśnie jako niebieskie. Tak samo, jak bezchmurne niebo.

 

Zmień kolor oczu na niebieski z soczewkami FreshLook® Colors

 

Zielone oczy a melanina

 

Zielone oczy występują u zaledwie 2% społeczeństwa. To najrzadszy kolor oczu. Tu też – za sprawą niewielkiej zawartości melaniny – mamy do czynienia z odbijaniem dużej ilości światła i postrzeganiem w ten sposób zielonych oczu. Ta gra światłem w przypadku zielonych oczu daje niekiedy efekt kameleona – oczy wyglądają, jakby zmieniały kolor w zależności od ilości promieni słonecznych.

 

Zmień kolor oczu na zielony z soczewkami AquaView Color

 

Piwne oczy a melanina

 

Szacuje się, że piwne oczy występują u około 5% populacji. Co odróżnia je od pozostałych wariantów? Występowanie co najmniej dwóch kolorów w tęczówce. W większości przypadków to kombinacja koloru brązowego i zielonego, ale czasami dochodzi do tego też niebieski. Dzięki temu piwne oczy mogą być jaśniejsze w jednej, a ciemniejsze w drugiej części i wyglądają wyjątkowo.

 

Zmień kolor oczu na piwny z soczewkami FreshLook® ColorBlends

 

Kolor oczu a osobowość

Osoby z brązowymi oczami są temperamentne, aktywne i przywódcze. Z zielonymi – kreatywne, z dużą wyobraźnią i sympatyczne. Z niebieskimi – wytrwałe, empatyczne, ale i nerwowe. Szare oczy to z kolei cecha pracowitych i wymagających samotników. Z takimi opisami osobowości w stosunku do występujących kolorów oczy można spotkać się w różnych poradnikach. Nie są to jednak fakty, a symbolika, dlatego warto traktować je z przymrużeniem oka.

Kolor oczu a predyspozycje do pewnych chorób

Faktem jest jednak irydologia, czyli dział medycyny, zajmujący się analizowaniem tęczówki w celu zweryfikowania stanu zdrowia pacjenta. Według irydologów kolor oczu może świadczyć o predyspozycjach do pewnych chorób.

• Osoby z brązowymi oczami mogą być bardziej narażone na problemy z wątrobą i nerkami.
• U niebieskookich prawdopodobnie wystąpią trudności z żołądkiem, nerkami i układem oddechowym. Są też narażeni na reumatyzm i artretyzm.
• Osoby o oczach szarych i zielonych mogą natomiast zmagać się z chorobami trzustki i układu pokarmowego.

Kolor oczu u Polaków

Według pomiarów przeprowadzonych w 1955 roku około 72% Polaków posiadało oczy jasnego koloru. Wynika to z odmiany antropologicznej Polaków – pomieszania typu nordyckiego z laponoidalnym.

Kiedy dziecku zmienia się kolor oczu?

Kolor oczu u noworodka rasy białej niemal zawsze jest niebieski lub szary. Wynika to z braku melanin w tęczówce noworodka, która wytwarzana jest później. Właściwy kolor tęczówki zmienia się i kształtuje zazwyczaj w przeciągu pierwszego roku życia. Jeśli zmiana nie zachodzi lub zachodzi niesymetrycznie, czyli różnie dla obojga oczu, powinniśmy to skonsultować z okulistą.

Zmiana koloru oczu – czy jest możliwa?

Osoby, które nie lubią swojego wrodzonego koloru oczu, mogą bezpiecznie i łatwo go zmienić. Na rynku dostępne są bowiem kolorowe soczewki kontaktowe. Kolorowe soczewki dzieli się na trzy rodzaje: podkreślające posiadany kolor oczu, zmieniające go na inną, lecz klasyczną barwę oraz soczewki imprezowe, znane też jako „crazy" – występują w wielu ciekawych kolorach oraz wzorach (kocie oczy, oczy wampira). Dostępne są zarówno jako kolorowe soczewki zerówki, czyli bez mocy korekcyjnej, jak i jako soczewki kolorowe, które można wykorzystać także do korekcji posiadanej wady wzroku.

Ciekawostki na temat tęczówek

• Inny kolor w każdym oku? To cecha genetyczna znana jako heterochromia. Dotyczy około 1% populacji. Może występować pod postacią dwóch różnych kolorów w jednej tęczówce (heterochromia iridis) lub innego koloru w każdej z dwóch tęczówek (heterochromia iridium).
• Kolejne nietypowe schorzenie genetyczne – zespół kociego oka. W wyniku braku fragmentu tęczówki, a dokładnie jej rozszczepienia, źrenica zamiast okrągłego, przybiera pionowy kształt jak u kota.
• Tęczówka lewego i prawego oka nie jest taka sama. Ta różnica widoczna jest nawet u bliźniąt jednojajowych.
• Albinizm oczny to nieobecność lub bardzo mała ilość melaniny w tkankach gałki ocznej. U osób z tą odmianą albinizmu tęczówki są czerwone lub jasnoniebieskie.
• Brak tęczówki i duże, czarne oczy? Występują w chorobie zwanej aniridią. U osób nią dotkniętych tęczówka ma postać zaledwie małego pierścienia, który przy dużej źrenicy staje się wręcz niewidzialny.

Podsumowanie

Kolor oczu zależy od ilości melaniny w tęczówce, a to cecha uwarunkowana genetycznie. Dostajemy go w spadku po przodkach. Jednak – ze względu na skomplikowanie procesu dziedziczenia – inny kolor oczu mogą mieć rodzice, a inny dziecko. Co więcej, kolor ten zmienia się w ciągu pierwszego roku życia. I choć barwie oczu przez wieki przypisywano duże znaczenie, teraz mniej wierzymy w symbolikę tęczówki, choćby dlatego, że dzięki dostępności kolorowych soczewek kontaktowych, bezpieczna i łatwa zmiana koloru oczu jest w zasięgu każdego.