Mózg często gra nam na nosie i wprawia w konsternację, kiedy przyglądamy się iluzjom optycznym. Sam na pewno nie raz dałeś się nabrać na psikusy, jakie Ci sprawiał. Ale czy WIDZIAŁEŚ kiedyś iluzję dźwiękową? Czytaj dalej, a przekonasz się, że słyszenie oczami to nie pomyłka językowa.
Uszy mają oczy
Zrób małe doświadczenie. Włącz poniższy filmik – najpierw z otwartymi oczami, skupiając się na ruchu warg mężczyzny, a potem uruchom go raz jeszcze i nie patrz na wideo. Co słyszysz za pierwszym, a co za drugim razem?
Usłyszałeś na początku sylabizowanie DA-DA? A kiedy zamknąłeś oczy, dźwięk zmienił się w coś przypominającego BA-BA? Zjawisko to tzw. efekt McGurka, które pokazuje jak wpływowe na to co słyszymy, może być to, co widzimy.
Oczywiście film został specjalnie spreparowany, dźwięk BA-BA podłożono do obrazu gdzie mężczyzna mówi GA-GA, przez co nie jesteśmy w stanie usłyszeć jakie sylaby wypowiada ów mężczyzna w rzeczywistości. Staje się to możliwe dopiero, kiedy wyeliminujemy bodźce wzrokowe. Dźwięk BA-BA mózg scala z obrazem ust wypowiadających GA-GA, w konsekwencji czego słyszymy DA-DA. I nie mamy na to żadnego wpływu - mózg nawet wiedząc, że obraz jest niezgodny z dźwiękiem, będzie słyszał to co widzi!
Słyszenie oczami jest więc możliwe. To tzw. iluzja słuchowa, znana także jako złudzenie słuchowe i może dotyczyć zarówno lokalizacji dobiegającego do nas dźwięku, jego czasowej struktury, natężenia, wysokości, jak i barwy.
Zobacz co mówię
Efekt ten został odkryty zupełnie przypadkiem, kiedy Harry McGurk wraz ze swoim asystentem Johnem MacDonald z University of Surrey w Guildford w Wielkiej Brytanii nakładali dźwięk pod film w trakcie badań nad rozumieniem języka przez dzieci. To odkrycie, mimo iż całkiem świeże, bo datowane na rok 1976, jest wykorzystywane od dawna np. przez brzuchomówców poruszających ustami swoich lalek.
Ma to także inne praktyczne zastosowanie, nieco bliższe naszej codzienności. Na pewno nie raz rozmawiałeś przez Skype’a – internetowy komunikator, który wykorzystuje obydwa bodźce – wzrokowy i słuchowy. Kamera jest bardzo pomocna w tym sposobie komunikacji, gdyż rejestrowany obraz pomaga nam w odczytywaniu tego, co mówi do nas nasz rozmówca i nie musimy się skupiać tak mocno jak w przypadku, kiedy kamera jest wyłączona.
Efekt McGurka – ulegają mu nawet doświadczeni naukowcy, a odporni są … muzycy
Efekt McGurka to bardzo mocna iluzja dźwiękowa. Ulegają jej nawet osoby, które wiedzą o tym, jak ten efekt działa i są w pełni świadome jego obecności. Pokazuje on, że człowiek jest „informacyjnym wszystkożercą” i nigdy nie jest tak, że jakaś informacja dociera do nas tylko jednym zmysłem. Tak naprawdę nasz mózg pozyskuje dane z każdego dostępnego zmysłu, z tym że informacje z pobocznych zmysłów przetwarza automatycznie, bez udziału naszej świadomości. Nauka takiego przetwarzania danych z otoczenia zaczyna się już w wieku niemowlęcym. Od pierwszych miesięcy życia wykorzystujemy bowiem wskazówki wizualne (czyli to, co widzimy) do rozumienia tego, co słyszymy.
Czy wiesz, że…? Tzw. słyszenie oczami występuje słabiej u dyslektyków, chorych na Alzheimera oraz u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, a odporni na ten efekt są tylko bardzo doświadczeni muzycy.
Podsumowanie
Czy wiesz, że…? Tzw. słyszenie oczami występuje słabiej u dyslektyków, chorych na Alzheimera oraz u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, a odporni na ten efekt są tylko bardzo doświadczeni muzycy.
Opracowanie:
Artykuł powstał w oparciu o publikacje naukowe. Zapoznaj się z artykułami zgromadzonymi w poradniku KODANO, aby dowiedzieć się więcej o okularach korekcyjnych i przeciwsłonecznych. W razie wątpliwości skontaktuj się z naszym zespołem optometrystów lub poradź się swojego okulisty. Zagadnienia prezentowane w artykule, szczególnie w przypadku problemów ze wzrokiem, należy skonsultować ze specjalistą.
Realizacja - Zespół optometrystów KODANO Optyk
