Kiedy wynaleziono monokl? Jak nosiło się binokle? Czym były scissor-glasses i lorgnony? Jeśli kiedykolwiek zadałeś sobie choć jedno z wymienionych wyżej pytań - dobrze trafiłeś. W dzisiejszym artykule opowiadamy, jak wyglądały dawne okulary.
Starożytność – wtedy wszystko się zaczęło
Wynalazki, które dały początek okularom, pojawiły się bardzo dawno temu, bo w IV wieku p.n.e. Pierwsze zastosowanie szkła – bo o tym materiale mowa – przypisuje się Egipcjanom. W trakcie całego okresu nazywanego starożytnością spotykano przedmioty kształtem przypominające soczewki. I choć nie ma dowodów na istnienie w tamtym czasie czegoś podobnego do znanych nam dziś okularów, zachowały się liczne dokumenty, świadczące o konieczności wykorzystania przyrządu, poprawiającego widzenie.
XIII wiek – pierwsze okulary, których użycie udokumentowano
Pomiędzy rokiem 1000 a 1250 mnisi wynaleźli szkło powiększające, które wówczas nazywano „kamieniami do czytania”. Kładło się je na czytanym materiale i w ten sposób uzyskiwało powiększony obraz. Między 1220 a 1235 rokiem powstał traktat Roberta Grosseteste’a „De Iride", w którym autor wspomina o „czytaniu najmniejszych liter z dużej odległości”. Z 1283 roku pochodzi manuskrypt, w którym odnaleziono wzmiankę o księdzu, używającym okularów przy podpisywaniu dokumentów. Prawdziwy przełom nastąpił niewiele później. W 1285 roku na terenie obecnych północnych Włoch nieznanemu wynalazcy udało się oprawić dwie soczewki w jedną oprawę. W ten sposób narodziły się pierwsze okulary.
Okulary nożyczkowe
W owym czasie w Europie rosło zainteresowanie wielkim wynalazkiem. Pierwsza wersja pozostawiała wiele do życzenia. Posiadała sztywne oprawy wykonane z rogu, drewna, kości i skóry. Mimo to coraz więcej osób używało okularów, a to sprawiło, że szybko pojawiły się nowe modele. W połowie XIV wieku do produkcji opraw wykorzystywano już metale złota, srebra, miedzi i żelaza. Najbardziej popularne stały się wówczas tzw. scissor-glasses, wyglądem przypominające ... nożyczki. Ten typ posiadał sprężysty mostek pozwalający zacisnąć okulary na nosie. Ich posiadaczami byli między innymi George Washington i Napoleon Bonaparte.
Monokl
Rozwój wynalazku zbiegł się w czasie z coraz większą popularnością druku. Nic dziwnego, że rosło zapotrzebowanie na okulary korekcyjne. Prace nabrały tempa w XVI wieku. Powstały wówczas pierwsze soczewki dla krótkowidzów. Jednak dopiero w kolejnym stuleciu zaczęto dzielić je według mocy. Pojawiły się wtedy okulary jednooczne trzymane na rączce. W XVIII wieku światło dzienne ujrzał nowy wynalazek — tzw. monokl. Karierę tego typu dawnych okularów zainaugurował niemiecki baron, Philipp von Stosch.
Monokl stał się bardzo popularny ze względu na komfort, jaki oferował. Był ciasno osadzony w okolicy oczodołów, dzięki czemu nie wymagał użycia rąk. Już pięćdziesiąt lat po wynalezieniu, monokl stał się niezwykle powszechny. W XIX wieku upodobała sobie go przede wszystkim angielska arystokracja. Nosili go więc głównie mężczyźni z wyższych klas społecznych. Używali monokla jako symbolu ich statusu i potwierdzenie tego, że podążają za bieżącą modą. Jednak cały czas były to okulary bez uchwytów na uszy i bez mocowania na nosie, które nie były tak wygodne w użyciu, jak współczesne okulary.
Ciekawostka: Po I wojnie światowej monokl zyskał złą reputację. Kojarzył się bowiem z niemieckim wojskiem.
Binokle i Lorgnon
Problem mocowania okularów na nosie został rozwiązany już w 1760 roku, dzięki wynalezieniu przez londyńskiego optyka, Edwarda Scarletta, zauszników spoczywających na uszach. Były to sztywne pręciki z pierścieniami, przylegającymi ciasno do skroni. Popularność zyskały one jednak dopiero w XX wieku.
W międzyczasie pojawiły się binokle i typ zwany lorgnon. Ten drugi zbudowany był z dwóch soczewek zamocowanych w jedną oprawę i zaopatrzonych w rączkę do trzymania. Były to binokle na długiej rączce. Już w drugiej połowie XIX wieku zaczęły pojawiać się również w kobiecym, a nie tylko męskim, towarzystwie. W damskim wariancie występowało mocowanie na wstążce, estetycznym sznurku lub łańcuszku, który biegł wokół szyi. Takie dawne okulary miały najczęściej owalny kształt. Traktowane były zazwyczaj jako biżuteria.
Binokle chętnie wybierano również później, na przełomie XIX i XX wieku. Były to okulary, które przy pomocy sprężystego uchwytu (tak zwanego „podnoska”) same trzymały się na nosie. Nazywane także cwikierami lub pince-nez. Nosił je między innymi ówczesny prezydent Stanów Zjednoczonych, Theodore Roosevelt.
Dzisiejsze okulary
Wiek XX przyniósł wiele zmian w sposobie ubierania się. Ludzie byli głodni nowości i świeżości. To, co modne we wcześniejszych stuleciach, stało się nagle staroświeckie i nieatrakcyjne. Naturalne więc było to, że binokle naszych dziadków odeszły w zapomnienie, a zamiast tego Hollywoodzkie gwiazdy upodobały sobie wtedy okulary z zausznikami, które przypominały noszone obecnie modele. Społeczeństwo szybko poszło w ich ślady. Przed rokiem 1940 na rynku dostępne były okulary w różnych rozmiarach, kształtach i kolorach. Zainteresowanym historią okularów zapraszamy do artykułu - Krótka historia powstania okularów.
