Dziecko u okulisty ... czy optometrysty?

Problemy oczu występują u dzieci coraz częściej. Badania wskazują, że nawet 20% maluchów do 14. roku życia doświadcza problemów ze wzrokiem. Odsetek ten rośnie aż do 60% po ukończeniu 16 lat. To pokazuje, jak ważna jest profilaktyka i regularne badanie wzroku u dzieci. Wbrew pozorom, dziecko u okulisty nie musi być przestraszone. W tym tekście podpowiadamy, jak przygotować dziecko do wizyty u okulisty, kiedy zdecydować się na pierwsze badanie oraz opowiemy, jak wygląda badanie u małych pacjentów w różnym wieku.

   

Spis treści:

1. Dlaczego właściwe korzystanie z soczewek jest tak ważne?
2. Dlaczego badanie wzroku dziecka musi być przeprowadzone przez okulistę?
3. Dziecko u okulisty lub optometrysty – kiedy wybrać się na pierwsze badanie?
4. Następny etap – badanie wzroku u 2-latka i 3-latka
5. Przedszkolak u okulisty
6. Uczeń u okulisty – czas na szkołę, czas na badanie wzroku
7. Jak przygotować dziecko do wizyty u okulisty?
8. Metody korekcji wzroku u dzieci
9. Podsumowanie

 

Dlaczego badanie wzroku u dzieci jest tak ważne?

Specjaliści są zgodni co do tego, że wady wzroku u dzieci występują bardzo często. Nie ma jednak określonego jednego przedziału wiekowego, w którym się pojawiają. Dlatego tak ważne jest, by wprowadzić regularne badania kontrolne już w pierwszych latach życia malucha i uważnie obserwować dziecko, by móc jak najszybciej spostrzec, że dzieje się coś niedobrego i potrzebna jest pomoc lekarza okulisty. W ten sposób jesteś w stanie szybko wykryć problem i zapobiec rozwojowi wady wzroku.

Pamiętaj, że wzrok dziecka rozwija się nawet do 8. roku życia, a największe zmiany zachodzą w pierwszych dwunastu miesiącach. Absolutnie warto zadbać o to, by nic nie zakłóciło tego procesu. Ponadto, niezakłócona jakość widzenia jest niezbędna do tego, by Twoje dziecko mogło w pełni cieszyć się zabawą i rozwijać swoje umiejętności, zarówno w domu, szkole, jak i na podwórku. Potrzebna jest mu:

• doskonała ostrość widzenia na każdą odległość,
• bezproblemowe łączenie pracy obojga oczu,
• prawidłowy ruch gałek ocznych.

Oczy dziecka muszą być też wolne od wszelkich stanów zapalnych i infekcji, a temu także zapobiegnie wizyta u okulisty i ewentualne stosowanie leków.

Dlaczego badanie wzroku dziecka musi być przeprowadzone przez okulistę?

Krótkie i powierzchowne badanie wzroku u lekarza rodzinnego lub pediatry to za mało. Ono nigdy nie zastąpi całościowego i wyspecjalizowanego badania w gabinecie okulistycznym. Dlatego koniecznie zabierz swoje dziecko do lekarza okulisty. On, dysponując zaawansowanymi narzędziami i sprzętem, przeprowadzi dokładną analizę i ocenę oczu oraz wzroku Twojego malucha. Pamiętaj, że taki lekarz jest wyspecjalizowany w danej dziedzinie. Jego wiedza okulistyczna jest więc większa i bardziej pogłębiona niż u lekarza internisty lub pediatry.

Pamiętajmy jednak, że poza okulistą, który poza badaniem wzroku specjalizuje się w chorobach oczu, są także optometryści pediatryczni, którzy poza badaniem wzroku specjalizują się w zaburzeniach ustawienia oczu i widzenia obuocznego oraz terapii widzenia. Oba te badania się uzupełniają.

Dziecko u okulisty lub optometrysty – kiedy wybrać się na pierwsze badanie?

Do pierwszego kontaktu małego dziecka z specjalistą powinno dojść niedługo po ukończeniu 3. miesiąca życia. Podczas takiego badania lekarz podaje maluchowi krople ograniczające akomodację oka. Dzięki temu może ocenić stan wzroku dziecka i wykryć ewentualne schorzenia.

Podczas pierwszego badania wykonuje się zazwyczaj test reakcji źrenic – z jego pomocą lekarz sprawdza, czy źrenica oka prawidłowo reaguje na obecność światła lub jego brak. Sprawdzana jest również zdolność do koncentracji wzroku na przedmiocie ustawionym przed oczami. Lekarz próbuje też ocenić ustawienie gałek ocznych i ich ruchomość, a za pomocą ręcznej lampy szczelinowej ocenia ich kształt, wygląd i budowę. Sprawdza także, czy na dnie oka obecny jest różowy refleks – jego brak wymaga dalszego badania.

Taka kontrola wzroku jest bezbolesna i absolutnie nie ma negatywnego wpływu na narząd wzroku. W trakcie badania maluch znajduje się na rękach rodzica lub opiekuna – to redukuje ryzyko odczuwanego przez dziecko stresu. Badanie jest niezmiernie ważne, bo pozwala wykluczyć tak poważne choroby, jak retinopatia wcześniaków czy nowotwór oka.

A co z jeszcze młodszymi niemowlętami? Otóż, zaraz po urodzeniu każde dziecko przechodzi przez zabieg profilaktyczny, mający zapobiec wystąpieniu ropotoku, czyli zapalenia ropnego powodującego nadmierne gromadzenie się ropy na błonach śluzowych oczu. W tym celu oczy dziecka są przemywane wodą destylowaną lub kwasem bornym i zakrapiane zawiesiną penicylinową lub 1-procentowym roztworem lapisu.

Następny etap – badanie wzroku u 2-latka i 3-latka

W tym czasie u wielu dzieci pojawiają się pierwsze symptomy nadwzroczności lub krótkowzroczności, a także wrodzonych wad wzroku, których nie udało się zdiagnozować wcześniej. To głównie wady obejmujące nieprawidłową krzywiznę rogówki.

2- i 3-letnie dzieci już mówią i są gotowe zacząć pierwszą współpracę z lekarzem. To umożliwia okuliście przeprowadzenie pierwszego badania ostrości wzroku. Specjalista sprawdza też, czy maluch ma prawidłowe widzenie trójwymiarowe (czy nie rozwija się u niego zez). Badanie wzroku u 3-latka to również czas na ocenę dna oka i przedniego jego odcinka, by dowiedzieć się, czy i w tym obszarze nie doszło do niepokojącej zmiany. Jeżeli okulista zdiagnozuje wadę wzroku, to po podaniu kropli ograniczających akomodację oka (bardzo silną u dzieci), określa wartość tej wady i w odniesieniu do niej proponuje okulary o odpowiedniej mocy korekcyjnej.

Przedszkolak u okulisty

Pora na następne badanie okulistyczne przychodzi, kiedy maluch ma 3-5 lat. Wykonywane jest ono w ramach tzw. badań bilansowych, czyli rutynowych, okresowo wykonywanych, profilaktycznych badań u dzieci, pozwalających określić prawidłowość ich rozwoju na poszczególnych etapach życia. Jako że dziecko w tym wieku bardzo często nie zna i nie potrafi jeszcze zwerbalizować liter oraz cyfr, tablice wykorzystywane do oceny ostrości widzenia wypełnione są innymi symbolami: zwierzętami, owocami lub warzywami. Badania wykonywane przez lekarza na tym etapie to retinoskopia. Kierując źródło światła do oka malucha, okulista sprawdza stopień jego odbicia w siatkówce, a następnie kieruje go wzdłuż źrenicy i uważnie obserwuje przemieszczanie się odblasku. W ten sposób określa, czy dziecko nie doświadcza zmętnienia soczewki oka i czy nie ma wady refrakcji. Lekarz przeprowadza też badanie stereoskopowe, czyli badanie widzenia obuocznego. Dzięki niemu stwierdza, czy oczy małego pacjenta współpracują ze sobą.

Kontrola wzroku u przedszkolaka jest ważna z tego powodu, że za chwilę rozpocznie on naukę w szkole i z nierozpoznaną i niekorygowaną wadą widzenia może mieć gorsze wyniki w nauce oraz problemy z widzeniem w dorosłym życiu. A schorzeń okulistycznych, które mogą dotknąć dziecko w tym wieku jest wiele. To nie tylko wada wzroku u dziecka, taka jak krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm, ale też problem „leniwego oka”, zez, słaba percepcja głębi i ślepota barw (najczęściej daltonizm). Niekorzystne zmiany mogą występować również w obrębie powiek.

Uczeń u okulisty – czas na szkołę, czas na badanie wzroku

Kolejne badanie wzroku powinno zostać przeprowadzone w wieku szkolnym, kiedy dziecko uczęszcza do szkoły podstawowej. Składa się ono z tych samych badań, z którymi maluch miał do czynienia przy poprzednich wizytach u okulisty.

To, czy okulista zdiagnozuje nieprawidłowości w widzeniu i zaleci korekcję wzroku wpływa na częstotliwość następnych wizyt kontrolnych. Dzieci potrzebujące okularów lub soczewek kontaktowych powinny być bowiem badane co roku, a pozostałe – średnio raz na trzy lata chyba, że wcześniej zauważymy lub zgłoszą nam coś niepokojącego.

Jak przygotować dziecko do wizyty u okulisty?

Zwłaszcza pierwsze wizyty są dla dziecka nowym i przez to potencjalnie stresującym doświadczeniem. Aby zredukować to ryzyko, warto:

• Opowiedzieć maluchowi o nadchodzącym badaniu – opisać, jak wygląda gabinet i z jakimi sprzętami dziecko może się tam zetknąć oraz opisać zadania, jakie najprawdopodobniej maluch będzie musiał wykonać, np. patrzenie na obrazki i tablice z literami.
• Zapewnić malucha, że lekarz nie będzie używał żadnych igieł, a tylko wkropi coś do oka, co będzie bezbolesne; że lekarz to miły pan lub pani, a mamusia lub tatuś będą cały czas obok.
• Zachęcić dziecko do odpowiadania na pytania okulisty, zapewniając go, że w tym przypadku nie ma złych odpowiedzi.
• W rozmowie z dzieckiem użyj takich argumentów, które będą dla niego zrozumiałe oraz wzbudzą ciekawość. Niech dziecko zauważy w spotkaniu z okulistą okazję do zabawy. Może kilka dni wcześniej zorganizujesz w domowym zaciszu zabawę w odgrywanie ról? Maluch może wcielić się w rolę okulisty lub pacjenta. Z pewnością przydadzą się tutaj zabawki imitujące lekarskie przybory.
• Czytać dziecku bajki, których bohaterowie noszą okulary. Wtedy rośnie szansa, że kiedy lekarz przepisze maluchowi okulary korekcyjne, dziecko nie będzie protestować i z chęcią zacznie je nosić.
• Oczywiście maluch może mieć ze sobą ukochanego pluszaka. A jeśli na badanie okulistyczne zabierasz niemowlę, możesz zostawić w jego buzi smoczek.

Metody korekcji wzroku u dzieci

Korekcja wzroku u dzieci przeprowadzana jest głównie przy pomocy okularów korekcyjnych. Czasami jednak lekarz dopuszcza możliwość stosowania soczewek kontaktowych.

• Okulary korekcyjne dla dzieci – poza tym, że muszą zapewniać wyraźne widzenie i skutecznie korygować posiadaną wadę wzroku – nie mogą ograniczać dziecięcej aktywności i być bezpieczne w każdej sytuacji. Zarówno oprawki, jak i soczewki okularowe powinny być zatem wykonane z trwałych materiałów. Ich odporność na uszkodzenia pozwala uniknąć urazów oka i twarzy. Pamiętaj, że maluch jest bardzo aktywny. Z tego powodu jego przyszłe okulary muszą być perfekcyjnie dopasowane – ani zbyt luźne, by nie spadły podczas podskoku lub pochylania głowy, ani zbyt ciasne, by nie powodowały dyskomfortu u dziecka. Co do estetyki, warto wybrać kształt i kolor, które szczerze spodobają się malcowi – to zachęci go do noszenia okularów.
• Soczewki kontaktowe u dzieci - stosowane są znacznie rzadziej. Wymagają bowiem większej ostrożności i obowiązkowości. Soczewki tylko wtedy są bezpieczne, kiedy oczyszcza się je przeznaczonym do tego płynem i zdejmuje przed snem. Maluch musi o tym wszystkim pamiętać. Zanim więc zdecydujesz się na soczewki dla swojego dziecka, w pierwszej kolejności zapytaj o to lekarza. Jeśli on da „zielone światło”, zastanów się, jak maluch radzi sobie z odpowiedzialnością, czy łatwo i szybko przychodzi mu nauka nowych czynności, czy wykonuje swoje obowiązki bez opóźnień i przypominania, nawet jeśli jest zmęczone.

Podsumowanie

Kontrolne i regularne badania u okulisty to podstawa, jeśli chcesz zadbać o wzrok swojego dziecka i uchronić go przed groźnymi wadami wzroku oraz schorzeniami okulistycznymi. W zależności od wieku malucha, badania te wyglądają inaczej, ale cel zawsze jest ten sam – ocena kondycji narządu wzroku i jak najwcześniejsza reakcja, gdy wykryta zostanie jakakolwiek nieprawidłowość. Teraz wiesz, że pierwszy raz dziecko u okulisty powinno pojawić się już po ukończeniu 3. miesiąca życia. Wiesz już też, że odpowiedzią na to, jak przygotować dziecko do wizyty u okulisty, są dwa słowa-klucze: „rozmowa” i „zabawa”.