Choroby oczu - jaskra

Jaskra jest bardzo groźną chorobą oczu. Na całym świecie choruje na nią około 70 mln osób. Niestety wciąż nieznane są dokładne przyczyny jej powstawania. Z tego też powodu nadal należy do chorób nieuleczalnych. Na szczęście lekarze dysponują wystarczającą wiedzą, by opóźnić jej rozwój. Jak objawia się to schorzenie? Czy jaskra powoduje utratę wzroku?

 

Objawy jaskry

 

Jaskra stanowi grupę chorób, które doprowadzają do zaniku nerwów wzrokowych, a w rezultacie do ubytków w polu widzenia lub całkowitej utraty wzroku. W pierwszej kolejności znikają włókna odpowiedzialne za widzenie obwodowe, w wyniku czego chory traci obraz tego, co znajduje się na obrzeżach pola widzenia.

Niestety jaskra często rozwija się bezobjawowo. Czasem jednak chorujący otrzymują od oczu pewne sygnały. Do objawów należą: światłowstręt, częste łzawienie oczu, widzenie tzw. aureoli wokół źródeł światła, problemy z adaptacją wzroku do ciemności, pogorszenie wzroku, zaczerwienie oka, nudności lub wymioty, zwężenie pola widzenia, lub ból oka. Szybkie zdiagnozowanie choroby może uratować pacjenta przed całkowitą utratą wzroku.

Objawy początkowe jaskry, czyli m.in. obniżenie ostrości widzenia, niezauważanie osób lub przedmiotów na peryferiach pola widzenia oraz tęczowe kręgi wokół źródeł światła, powinny skłonić nas do wizyty u okulisty. Szybka diagnoza jest ważna, ponieważ odpowiednio wczesne rozpoznanie, pomaga zahamować rozwój choroby.

 

Jak powstaje jaskra?

 

Przyczyną jaskry jest wysokie ciśnienie w gałce ocznej. Co to oznacza? We wnętrzu oka nieprzerwanie krąży płyn o nazwie „ciecz wodnista”. Pełni on dwie ważne funkcje: dostarcza tkankom oka składniki odżywcze i odprowadza z nich produkty przemiany materii. W przypadku jaskry niezwykle istotną część gałki ocznej stanowi kąt przesączania. To właśnie ta część oka stanowi drogę, którą ciecz wodnista odpływa do naczyń krwionośnych. Zamknięcie lub zatkanie kąta przesączania oraz jego porów doprowadza do zaburzenia równowagi pomiędzy wytworzeniem płynu, a jego odpływem. W efekcie wzrasta ciśnienie wewnątrz oka. Wówczas kolejno dochodzi do zniszczenia włókien nerwowych siatkówki i odżywiających je naczyń krwionośnych oraz zaniku nerwu wzrokowego.

 

Grupy największego ryzyka

 

Wśród szczególnie narażonych na zachorowanie na jaskrę wymienia się osoby cierpiące na schorzenia z poniższej listy (lub genetycznie obciążone chorobą):

• podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe (powyżej 21 mm/Hg);
• krótkowzroczność;
• nadciśnienie tętnicze;
• cukrzyca;
• rodzinne występowanie jaskry (I stopień pokrewieństwa: rodzice, rodzeństwo);
• zaburzenia krążenia krwi (np. bardzo niskie ciśnienie tętnicze, którego objawy to m.in. stale zimne ręce i stopy);
• podwyższony poziom cholesterolu.

Pozostałymi czynnikami ryzyka są:

• wiek - z reguły choroba rozwija się po 40. roku życia, im starszy pacjent, tym większe ryzyko zachorowania (nie ma jednak reguły, w jakim wieku powstaje jaskra, ponieważ niektóre jej rodzaje mogą dotknąć nawet najmłodsze dzieci);
• rasa - Afroamerykanie oraz Azjaci są bardziej narażeni na rozwój choroby;
• płeć - choroba częściej rozwija się u kobiet;
• mała grubość rogówki;
• migrenowe bóle głowy;
• duże spadki ciśnienia tętniczego podczas snu;
• nadmierne spożywanie alkoholu;
• palenie tytoniu;
• otyłość;
• zaburzenia gospodarki lipidowej (hipercholesterolemia i hiperlipidemia);
• przewlekły stres.

Jaskra nazywana jest często „cichym złodziejem wzroku”, ponieważ zazwyczaj rozwija się powoli i bezobjawowo. Jedynie 10% zachorowań ma gwałtowny przebieg. Wówczas wśród objawów możemy wymienić: silne, migrenowe bóle głowy, nudności, wymioty i pogorszenie widzenia. Wystąpienie ostatniego z nich może oznaczać, że choroba jest już w bardzo zaawansowanym stadium. Niestety w Polsce aż 70% przypadków jaskry wykrywana jest zbyt późno, by uchronić pacjenta przed całkowitą utratą wzroku.

Jak widzi osoba chora na jaskrę? Z reguły widzenie centralne przez długi czas pozostaje prawidłowe. Pojawiają się jednak zmiany w polu widzenia. Osoba chora ma ograniczone, zwężone obwodowe pole widzenia. Mózg uzupełnia brakujący obraz na obwodzie pola widzenia, przez co tylko wydaje się nam, że widzimy cały obraz, gdy w rzeczywistości mamy w nim luki. Odnotowujemy to dopiero, gdy nie widzimy na obwodzie przedmiotów czy osób, które tam są.

 

Grupy największego ryzyka

 

Jaskry nie można uznać za chorobę jednolitą. Dlatego też wyróżniamy kilka jej rodzajów:

• jaskra otwartego kąta przesączania – nazywana również jaskrą pierwotną otwartego kąta, jest to najczęściej występująca postać tej choroby, która nie daje żadnych objawów. Wraz z jej rozwojem następuje wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego w oku i tym samym dochodzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego;
• jaskra z właściwym ciśnieniem wewnątrzgałkowym – występuje rzadziej, pomimo prawidłowego ciśnienia dochodzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego;
• jaskra zamkniętego kąta przesączania – ma miejsce w przypadku całkowitego zamknięcia kanału, który odpowiada za wpływanie i wypływanie cieczy do gałki ocznej. Schorzeniu często towarzyszy ból głowy, nudności, drażliwość gałek ocznych. Sytuacja ta wymaga natychmiastowej interwencji lekarza;
• jaskra wtórna – jest skutkiem innej choroby oczu (np. nowotworu) lub też przyjmowania sterydów przez długi czas. Jeżeli zastanawiasz się, czy jaskra może być w jednym oku, w tym przypadku odpowiedź jest twierdząca;
• jaskra wrodzona – choroba rozwija się już u niemowląt i małych dzieci, uszkadzając całkowicie nerw wzroku.

 

Grupy największego ryzyka

 

Czy jaskrę da się wyleczyć? Sposób leczenia uzależniony jest od rodzaju schorzenia oraz stopnia jego nasilenia. Jednym ze sposobów są krople do oczu, których zadaniem jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego cieczy. Konieczne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarzy. W ostateczności stosowane jest leczenie chirurgiczne lub laseroterapia.

Co na jaskrę? Z racji tego, że jest to choroba, która potrafi przebiegać bez zauważalnych objawów, a istotne jest, by wprowadzić próbę wyhamowania jej rozwoju, warto pamiętać o systematycznych kontrolach okulistycznych. U osób po 40. roku życia, u których nie stwierdzono choroby, zaleca się wykonywanie badań raz na 2 lata. Pacjenci, u których występują czynniki ryzyka - powinny udawać się na kontrolę raz w roku.

Jaskra to choroba początkowo bezobjawowa, cicha, która może wiązać się z całkowitą utratą wzroku. Tymczasem wczesne rozpoznanie choroby, pomaga skutecznie zahamować jej rozwój. Warto więc pamiętać o systematycznych badaniach dna oka - zwłaszcza po ukończeniu 40. roku życia.

Zachęcamy również do przeczytania artykułów na temat innych chorób oczu – stożka rogówki i zaćmy.