AMD – objawy i leczenie

AMD to skrót z angielskiego age-related macular degeneration, który można przetłumaczyć jako zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem. Jest nabytą, przewlekłą chorobą plamki żółtej obecnej w siatkówce, odpowiadającej za widzenie centralne. Dotyka osoby po 50. roku życia.

W krajach wysoko rozwiniętych, w tym w Polsce, jest jedną z głównych przyczyn ślepoty po ukończeniu 65 lat. Jak wskazują dane szacunkowe, co roku dokonuje się diagnozy zwyrodnienia plamki żółtej u około 500 tys. pacjentów na świecie, a liczba ta ma rosnąć, bo społeczeństwa wielu krajów się starzeją.

Zwyrodnienie plamki żółtej – przyczyny

Dużą rolę w powstawaniu zmian w obrębie plamki żółtej przypisuje się stresowi oksydacyjnemu. To proces, w trakcie którego powstaje więcej wolnych rodników, niż organizm jest w stanie usunąć lub zneutralizować. Szczególnie, że oko jest w dużym stopniu narażone na niszczący wpływ wolnych rodników, ze względu na stałą ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe i widmo niebieskie. Prowadzi to do powstawania złogów lipofuscyny w postaci druzów. Są one pierwszym objawem rozwoju choroby. Druzy oddzielają komórki nabłonka barwnikowego od naczyń krwionośnych, co w bezpośredni sposób prowadzi do obumierania fotoreceptorów.

AMD – zwyrodnienie plamki żółtej dzieli się na dwie postacie:

• AMD suche – dotyczy około 90% chorujących. Odmianę tę cechuje powolny przebieg oraz stopniowe pogorszenie widzenia,
• AMD wysiękowe – występuje u około 10% chorujących. W jej trakcie dochodzi do dużych i szybko postępujących ubytków w widzeniu. U prawie połowy pacjentów, u których stwierdzono AMD wysiękowe w jednym oku, choroba rozwija się i w ciągu pięciu lat pojawia też w oku drugim. Nawet połowa przypadków kończy się utratą widzenia.

Kto jest narażony na AMD?

Eksperci wskazują czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia AMD. To między innymi uwarunkowania genetyczne, rasa (częściej u rasy białej), wiek (na AMD zapadają osoby starsze), choroby układu krążenia, palenie tytoniu, jasne zabarwienie tęczówki czy przewlekła ekspozycja na światło słoneczne oraz brak antyoksydantów w diecie.

Zwyrodnienie plamki żółtej – objawy

Objawy AMD i tym samym subiektywne odczucia chorego uzależnione są od stadium choroby. W sytuacji, w której zmiany w obrębie plamki żółtej są niewielkie, pacjent może obserwować:

• zniekształcenie linii prostych,
• falowanie obrazu,
• zaburzenia w widzeniu barw,
• obniżenie kontrastu,
• pojawienie się pustego pola w centralnej części widzenia.

Kiedy choroba rozwija się i przechodzi w zaawansowane stadium do puli objawów, dochodzi:

• pojawienie się ciemnej plamy w miejscu występującego wcześniej pustego pola,
• konieczność przechylenia głowy na bok, by odnaleźć obraz – wtedy chory zaczyna korzystać nie z centralnego, a z obwodowego pola widzenia.

Zwyrodnienie plamki żółtej – leczenie

Po zapoznaniu się z objawami przychodzi pora na pytanie o to, jak leczyć zwyrodnienie plamki żółtej.

Kiedy zaczęto leczyć zwyrodnienie plamki żółtej?

Leczenie AMD rozpoczęto w latach 60., wraz z początkiem badań eksperymentalnych dotyczących angiogenezy, czyli procesu tworzenia się naczyń włosowatych. Jednak dopiero w latach 90. lekarze rozpoczęli stosowanie terapii ograniczających wzrost nieprawidłowych naczyń. Umożliwiła ona leczenie AMD wysiękowego, a także wielu nowotworów. Preparaty antyangiogenne – bo o nich mowa – porównuje się do antybiotyków. Zaproponowały bowiem podobnej wielkości przełom w leczeniu chorób, które do tamtego momentu pozostawały nieuleczalne.

Jak leczy się AMD współcześnie?

Współcześnie za najbardziej nowoczesną i najbardziej skuteczną metodę leczenia AMD uznaje się stosowanie inhibitorów naczyniowo-śródbłonkowego czynnika wzrostu. Te podaje się do ciała szklistego podczas operacji w znieczuleniu miejscowym. Zabieg nosi nazwę iniekcji doszklistkowej.

Już pierwsza dawka znacząco hamuje rozwój choroby. Nie można jednak na tym poprzestać. Proces leczenia trwa około dwóch lat. Początkowo zabiegi wykonuje się z dwumiesięcznym odstępem; w drugim roku przerwy mogą być dłuższe – jedna operacja na trzy miesiące. Do tego dochodzi konieczność regularnych wizyt kontrolnych, w początkowej fazie leczenia comiesięcznych. W ich trakcie specjalista określa postęp leczenia oraz decyduje o następnym terminie podania leku. Tylko ciągłość leczenia i stosowanie się do wskazań lekarza może zapewnić powodzenie terapii.

Dużą zaletą iniekcji doszklistkowej jest fakt, że nie powoduje ona w zasadzie żadnych ogólnoustrojowych skutków ubocznych, w przeciwieństwie do tradycyjnych leków stosowanych doustnie lub dożylnie.

Zwyrodnienie plamki żółtej – zapobieganie

Jak w przypadku każdej choroby, tak i w kontekście AMD bardzo ważne jest prowadzenie zdrowego trybu życia – z odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną.

1. Postaraj się wielogodzinne siedzenie przerwać ulubionym sportem lub po prostu spacerem.
2. Do diety włącz składniki bogate w zdrowe tłuszcze, cynk, selen, luteinę i zeaksantynę.
3. Wystąpieniu zwyrodnienia plamki żółtej sprzyja palenie papierosów, więc zrezygnuj z tego.
4. Nie pomaga nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, dlatego pamiętaj o okularach przeciwsłonecznych.
5. Masz już za sobą 50. urodziny? Teraz tym ważniejsze są kontrolne wizyty u lekarza, zwłaszcza jeśli Twoi rodzice chorowali na AMD. Wykrycie choroby w jej początkowej fazie znacząco zwiększa szansę wyleczenia.

Społeczeństwa wielu krajów starzeją się – z tego powodu AMD występuje coraz częściej. Choć opisana w artykule choroba może nie wydawać się poważna, to jest schorzeniem, które może prowadzić do ślepoty. Dobrze, dla nas samych i naszych bliskich, znać objawy tej choroby. Warto też zgłaszać się do okulisty na profilaktyczne badanie dna oka nie rzadziej niż co dwa lata.