Historia okularów przeciwsłonecznych jest długa i fascynująca. Nie brak w niej genialnych wynalazców, czy sław walczących o prywatność. Okazuje się również, że powodów dla których pokochaliśmy okulary przeciwsłoneczne jest wiele. Dla jednych z nas są one niezbędnym elementem stylizacji, dla drugich najlepszym sposobem ochrony przed słońcem, a dla innych metodą pozostania nierozpoznawalnym.
Historia zaczyna się w XII wieku
Historia okularów przeciwsłonecznych zaczyna się prawdopodobnie w średniowiecznych Chinach. Skonstruowane z przydymionych płaskich płytek z kwarcu służyły one ówczesnym sędziom. Powodem jednak nie była ochrona wzroku, lecz ukrywanie emocji i reakcji sędziego w trakcie procesu. Wartym odnotowania jest także 1752 rok, kiedy Brytyjczyk James Ayscough wynalazł okulary przeciwsłoneczne z przyciemnionym szkłem. W czasach wiktoriańskich patent słynnego optyka przysłużył się przede wszystkim chorym na syfilis, którzy uskarżali się na światłowstręt. Dziś wiemy również o pomyśle mieszkańców Arktyki – Inuitów zwanych również Eskimosami. Ci ostatni narażeni na mocne i szkodliwe światło odbijane przez śnieg opatentowali okulary wykonane z kości lub drewna, z wydrążonymi poziomymi szparami.
Okulary przeciwsłoneczne w XX stuleciu
Nikogo nie zdziwi zapewne, że XX wiek to czas innowacyjnych pomysłów także w dziedzinie okulistyki. Już w pierwszej połowie stulecia istniało wiele rozmiarów, kształtów i kolorów oprawek okularowych.
1910
W tym czasie okulary były dość proste. Na pewno, jeśli porównamy je do tych, obecnych dziś. Stawiano bowiem przede wszystkim na funkcjonalność. W pierwszej kolejności chodziło o to, by ochronić wzrok przed słońcem, a dopiero w następnej, żeby okulary jak najlepiej wyglądały. Prym wiodły więc małe i okrągłe modele.
1920
Po 1920 roku okulary przeciwsłoneczne – pozostające do tej pory w tyle – zaczęły odgrywać znaczącą rolę w ochronie wzroku. Nadal jednak wyglądały bardzo prosto – były małe i okrągłe. Pewnym przełomem był rok 1929. To właśnie wtedy Sam Foster, założyciel Foster Grant, sprzedał swoją pierwszą parę modeli przeciwsłonecznych na deptaku w Atlantic City, zdobywając serca plażowiczów. Zaczął produkcję, próbując podbić amerykański rynek. To był pierwszy przypadek i tym samym początek masowej produkcji okularów przeciwsłonecznych.
Mniej więcej w tym samym czasie okulary przeciwsłoneczne w Hollywood zaczęły być kojarzone z blichtrem. Przyczyna? Noszenie ich głównie przez gwiazdy filmowe, początkowo tylko na planach, by uchronić wzrok przed intensywnym światłem reflektorów, ale później też na ulicy i w innych miejscach publicznych.
1930
Jeszcze w latach 30. XX wieku okulary przeciwsłoneczne traktowane były często jako zbędny dodatek. Z drugiej strony jednak wielu ujrzało w nich pomoc dla automobilistów, pilotów czy sportowców – osób szczególnie narażonych na działanie słońca.
W tym okresie swoim innowacyjnym pomysłem zabłysnął Edwin Land, który w 1937 roku powołał do życia firmę Polaroid Corporation. Tym, co wyróżniało jego markę na tle innych, było stosowanie filtrów do polaryzacji światła, niezwykle istotnych w ochronie zdrowia oczu.
Dzięki tej technologii firma Bausch&Lomb szybko opracowała pierwsze okulary przeciwsłoneczne Ray-Ban, model znany w Polsce jako „pilotki”, a w Stanach jako aviator. Były to okulary przeznaczone dla – jak sama nazwa wskazuje – pilotów i miały chronić ich oczy przed słońcem podczas lotów. Od nich już tylko krok wystarczył do rozpropagowania okularów przeciwsłonecznych wśród fanów outdooru i sportowców. I podczas gdy zwykłe okulary przeciwsłoneczne kosztowały w tamtym czasie kilka centów, te dla konkretnych grup odbiorców osiągały wartość o wiele większą – nawet kilku dolarów. Firma Bausch&Lomb rozpoczęła ich masową produkcję.
1940
Czas, w którym coraz śmielej eksperymentowano z okularami przeciwsłonecznymi. Zakładano coraz odważniejsze i znacznie większe oprawki. Najbardziej charakterystyczne były te kolorowe, w kwieciste wzory.
1950
Ikonicznym przykładem okularów przeciwsłonecznych z tego okresu są „kocie oczy”. Spopularyzowało je wiele celebrytów, ale najbardziej Audrey Hepburn. W 1952 roku do produkcji trafił słynny model Wayfarer, dziś noszony m.in. przez Jude’a Law czy Evę Longorię. To prawdopodobnie najbardziej znane okulary przeciwsłoneczne Ray-Ban, niestarzejące się i zawsze modne.
1960
Czas jednej z największych rewolucji kulturowych. Wraz ze zmianami w ubiorze zmieniały się również okulary przeciwsłoneczne. Nierzadkim widokiem w tym czasie były ogromne, kwadratowe oprawki w neonowych kolorach. Najpopularniejszymi modelami z tego okresu, wspominanymi do dziś są te à la Jackie O i „kocie oczy” w wydaniu Marilyn Monroe.
1970
W tej dekadzie niezmiennie popularnością cieszyły się okulary przeciwsłoneczne, pochodzące z lat 60., czyli duże i przezroczyste. Zmiana widoczna była jednak w kształcie i kolorach. Sięgano po miękkie, zaokrąglone oprawki w pastelowych odcieniach, które tworzyły atmosferę większego luzu i spokoju.
1980
I w tym czasie stawiano na maksymalizm pod względem formy. Nadal królowały bardzo duże okulary, w wyrazistych kolorach i dynamicznych kształtach. To wtedy Tom Cruise za pośrednictwem filmu „Ryzykowny interes” spopularyzował model Wayfarer, stworzony pod marką Ray-Ban w latach 50.
1990
Czas, w którym prym wiodły okulary oversize dobiegł końca. Po kilku dekadach dużych oprawek znów nadeszła pora na powrót do mniejszych i okrągłych okularów przeciwsłonecznych, jak te z lat 1910-1920. Inspiracja historycznymi projektami dała początek inspiracjom vintage. W drugiej połowie tej dekady stawiano na neonowe soczewki, które miały oddać hołd latom 60.
Okulary przeciwsłoneczne w XXI wieku
2000
Początek nowego millenium był dużym zwrotem w modzie. Tym razem w kierunku ogromnych okularów i szalonych, różnorodnych kolorów zarówno oprawek, jak i szkieł. Pojawiło się wiele designerskich logo, coraz chętniej eksponowanych i podkreślanych na produktach.
2010
Już dekadę wcześniej zaczął się wyjątkowy okres w historii okularów przeciwsłonecznych. W trakcie ponad stu lat wypromowano bowiem wiele różnorodnych stylów, a ten współczesny stał się unikalną mieszanką każdego z nich. Nie sposób więc wskazać wiodący design tych lat. Wiele unikalnych trendów istniało obok siebie – w tym samym czasie, ale różnych krajach. Uwielbiano zarówno małe, jak i duże oprawki, z kolorowymi i transparentnymi oprawkami, w szerokiej gamie kształtów.
Podsumowanie
Gdzie i kiedy powstały pierwsze okulary przeciwsłoneczne? Można powiedzieć, że już w XII wieku w Chinach. Jeśli jednak mamy na myśli takie okulary, jakie znamy dziś, to ich korzenie sięgają wieku XVIII i Brytyjczyka, Jamesa Ayscough’a. Ale to dopiero w XX wieku skupiono się również na estetycznej, a nie tylko funkcjonalnej roli okularów przeciwsłonecznych. I to w tym okresie należy doszukiwać się początków historii współczesnych okularów przeciwsłonecznych.
